De social media bubble. Over Pinterest, Instagram en Facebook.

Pinterest, het online mood-board, bereikte begin dit jaar de mijlpaal van 10 miljoen gebruikers sneller dan welke andere sociale netwerksite ook. Deze week werd de overname van Instagram, het mobiele sociale netwerk om foto's te delen, door Facebook bekend. Maar liefst voor 1 Miljard dollar, voor een fotonetwerk met 30 miljoen gebruikers. En natuurlijk de aanstaande beursgang van Facebook, waarbij de waardering van het netwerk naar verwachting naar ruim €189 per profiel zal gaan. Eerder hadden we al LinkedIn, dat een beurswaarde toegekend kreeg van 12 Miljard dollar.


Aan de ene kant zien we een hype, een bubble. Opgeblazen verwachtingen. Tegelijk zien we ook dat inmiddels de penetratie van smartphones, tablets en laptops zo groot is geworden, en de acceptatie van het sociale Internet zo algemeen, dat er duidelijk behoefte is aan mogelijkheden om ons leven online verder in te richten, vorm te geven. Maar waar houdt de hype op en begint de structurele verandering?


Dot.com bubble
Bij het volgen van de social media ontwikkelingen, denk ik regelmatig terug aan de dot.com hype begin deze eeuw. De bubble bleek vrij precies de zogenaamde Gartner Hypecycle te volgen. Ik beschrijf dit model daarom eerst, voor ik verder ga met de dot.com crash.

Analystenbureau Gartner ontwikkelde de Hype Cycle. Een model dat altijd start met een technology trigger. Neem bijvoorbeeld de opkomst van Internet. Een aantal initiatieven worden gestart, er zijn enorm veel mogelijkheden, de media krijgen er lucht van, steeds meer zelfbenoemde guru's staan op, investeerders ruiken geld. Het resultaat is dat er een luchtbel van opgeblazen verwachtingen ontstaat. Denk aan New Economy (the Internet Powerhouse...) en de beursgang van WorldOnline, en het gemak waarmee kleine startups in Silicon Valley met twee Powerpoint slides een paar miljoen van de bank kregen, zonder onderliggend business-plan. De luchtbel ontneemt het zicht aan de daadwerkelijk structureel waardevolle mogelijkheden die eronder liggen.

Uiteindelijk volgen er onherroepelijk teleurstellingen. Denk aan het knappen van de dot.com bubble in 2001. Het kaf wordt van het koren gescheiden. Investeerders zoeken een ander interessegebied, zo ook de media. En in relatieve rust, en langzamer dan aanvankelijk gedacht, blijkt de technology trigger toch een belangrijke verandering teweeg te brengen. 


Want anno 2012 zijn veel van de beloftes van toen uitgekomen: we kopen boeken bij Bol.com, bestellen kleding bij H&M online, internetbankieren, video-on-demand, muziek uit de cloud met Spotify en banen zoeken online.

Nasdaq waarde-ontwikkeling in de periode van opkomst Internet, tot de crash in 2001. 


Even terug naar het begin van mijn verhaal: Pinterest, Instagram, Facebook, de social media bubble. Bekijk eens de waardering van Facebook door de tijd, opbouwend naar de aanstaande beursgang.

Facebook is nog niet naar de beurs, maar er worden al wel aandelen verhandeld. Dit gaat via Sharespost. Sharespost handelt in 'illiquid assets', in dit geval aandelen die niet, of niet makkelijk, om te wisselen zijn in cash (want ze zijn nog niet uitgegeven).




Sharepost waardering Facebook




Als je de waardering van aandelen Facebook van deze online marktplaats bekijkt, dan vallen twee dingen op. Ten eerste volgt de grafiek grofweg dezelfde lijnen als de Nasdaq-koers ten tijde van de dot.com bubble en de Gartner Hype Cycle. Ten tweede laat deze grafiek zien, dat de waardering van Facebook al over haar hoogtepunt heen is. En eerlijk gezegd is dat ook precies het gevoel dat ik bij Facebook heb: het netwerk is al over haar hoogtepunt heen.


De overname van Instagram door Facebook voor $1 Miljard deze week, bevestigt dat wat mij betreft. Zelfs Silicon Valley schrok ervan. En het bevestigt ook dat we te maken hebben met een bubble. 


Een groot verschil met 2001 is dat Facebook daadwerkelijk honderden miljoenen members heeft en winst maakt. Er is daarmee een onderliggende waarde, die overeind zal blijven op het moment dat de lucht eruit loopt. Iets dat overigens met netwerken als Twitter en Foursquare momenteel niet het geval is.


Maar toch, Facebook besteed veel teveel geld dat het niet makkelijk zal terugverdienen met deze overname. Een forse som voor het uit de markt halen van een concurrent op het gebied van foto's delen. Of geldt dat, net als in 2000/2001, nu ook niet meer: ROI? Niet alleen schiet Facebook er zelf niet zoveel mee op, maar het zal ook het algemene sentiment beïnvloeden van de Facebook-users. Social media gebruikers houden niet van monopolisten, machtsvertoon, en autoriteit. Ik denk dat veel Facebookers het heerlijk vonden om ook op Instagram foto's te delen, en niet blij zijn met het opslokken van hun kleinere rebelse netwerkje door de blauwe big brother. 


Met de groei van Pinterest, dat op zichzelf denk ik niet de potentie heeft om echt een vergelijkbaar sociaal netwerk te vormen maar wel echt iets toevoegt in het visuele delen online, is het misschien wel de volgende prooi van Facebook. Tot het netwerk zich verslikt, en de World Online van de social media bubble blijkt te zijn. 


En dan, in relatieve rust, vindt het sociale Internet langzamer, maar structureler zijn weg, tot het daadwerkelijk volledig geïntegreerd is in ons leven, onze business, en het succes wordt dat met de technology trigger op gang werd gebracht. 


NB. Even terug naar de dot.com hype? Kijk nog eens de film Startup.com